Ceza Mahkemesinde Yargılamanın Yenilenmesi

• Yargılamanın yenilenmesi nedir?

Mahkeme kanun maddelerini doğru uygulamış olmasına rağmen fiili hataya düşerek suçsuz bir kimseyi mahkum etmiş ve mahkumiyet hükmü de kesinleşmiş olabilir. İşte böyle bir hatayı düzeltmek için kesinleşmiş ceza mahkemesi kararına karşı herhangi bir süre ve sayı sınırına bağlı olmaksızın hükümlü lehine yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurulabilir. Daha önce yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurulmuş ancak mahkemece yenileme talebi reddedilmiş de olsa başka bir yenileme sebebine dayanılarak ikinci kez yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunulabilir.

• Yargılamanın yenilenmesi hükmün infazını durdurur mu?

Yargılamanın yenilenmesi başvurusu kabul edildiği taktirde mahkeme hükümlünün cezaevinde veya kaçak olmasına göre mahkumiyet hükmünün infazının durdurulmasına (yani cezaevindeki hükümlünün tahliyesine) veya infazın geri bırakılmasına (firari hükümlü hakkında cezasının infazı için çıkarılan yakalama kararının bila infaz-işlemsiz iadesine) karar verebilir. Bu halde cezaevindeki hükümlü tahliye edilir, firari hükümlünün de araması kaldırılır. (CMK. Mad. 312)

• Firari hükümlü yargılamanın yenilenmesine başvurabilir mi?

Yargılamanın yenilenmesine konu edilecek hükmün kesinleşmesi şart ise de infazına başlanmış olması şart değildir. Yani cezası kesinleşen firari (henüz teslim olmamış) hükümlü de (varsa avukatı aracılığıyla) yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunabilir.

• Yargılamanın yenilenmesi başvurusu nereye yapılır?

Yargılamanın yenilenmesi başvurusu mahkumiyet hükmünü veren mahkemeye yapılır. Yargılamanın yenilenmesi başvurusunda yenileme sebebi ve delili gösterilmelidir. Uygulamada yargılamanın yenilenmesinin ne olduğunu dahi bilmeyen kişilerin temyiz dilekçesinin başlığını değiştirerek veya basit-matbu dilekçelerle, makul sebep ve yeni delil göstermeden “sözde” yargılamanın yenilenmesi başvuruları yaptıklarını görmekteyiz ki bunların vatandaşa fayda sağlama ihtimali olmadığını söyleyelim. Çünkü CMK mad.317/2’ye göre, yargılamanın yenilenmesi talebinde yasal sebep ve bunu doğrulayacak delil gösterilmelidir. Aksi halde talep usulden reddedilir. (CMK. mad. 319)

• Yargılamanın yenilenmesi başvurusu nasıl incelenir?

1. Hükmü veren mahkeme yargılamanın yenilenmesi talebinin kabul edilebilir olup olmadığını evrak üzerinden inceler. Değilse usulden reddeder.

2. Kabul edilebilir görürse ilk soruşturma niteliğinde kanıtları toplar. Toplanan kanıtlar yargılamanın yenilenmesini gerektirir ciddiyette bulunursa duruşma açılır.

3. Yeni kanıtlar öncekilerle birlikte değerlendirildiğinde mahkumiyet hükmünün iptalini gerektirecek ciddiyette ise hüküm iptal olur ve yeniden karar verilir. Burada daha önce mahkum edilmiş sanığın beraatine karar verilebilir. Yeni kanıtlar önceki hükmün iptalini gerektirmeyecek nitelikte ise de önceki mahkumiyet hükmünün onanmasına karar verilir.

• Yargılamanın yenilenmesi başvurusunda nasıl bir sebep gösterilmelidir?

Yargılamanın yenilenmesine konu edilen sebepler temyiz dilekçesinde veya savunmalarda ileri sürülen hususların tekrarından ibaret olmamalı, yeni olay veya kanıt niteliği taşımalıdır. Öyle ki bu yeni olay veya kanıt tek başına ya da önceki kanıtlarla birlikte değerlendirildiğinde mahkumiyet kararını hükümlü lehine değiştirebilecek ciddiyette olmalıdır. Aksi halde mahkemece yargılamanın yenilenmesi talebi reddedilecek önceki hükmün onanmasına karar verilecektir.

• Yargılamanın yenilenmesi sebepleri nelerdir?

1. CMK. 311/1-a Duruşmada kullanılan ve hükmü etkileyen bir belgenin sahteliğinin anlaşılması.

2. CMK. 311/1-b Yemin verilerek dinlenmiş olan bir tanık veya bilirkişinin hükmü etkileyecek biçimde hükümlü aleyhine kasıt veya ihmalle gerçek dışı tanıklıkta bulunduğunun veya oy verdiğinin anlaşılması.

3. CMK. 311/1-c Hükme katılmış hakimlerden birinin hükümlünün neden olduğu kusur dışında, aleyhine ceza kovuşturmasını veya bir ceza ile mahkûmiyetini gerektirecek biçimde görevlerini yapmada kusur etmesi. (Örneğin davada taraflı davranması, karşı yandan rüşvet, talimat alması gibi)

4. CMK. 311/1-d Ceza hükmü, hukuk mahkemesinin bir hükmüne dayandırılmış olup, bu hükmün kesinleşmiş bir diğer hüküm ile ortadan kaldırılması.

5. CMK. 311/1- e Yeni olaylar veya yeni deliller ortaya konulup da bunlar yalnız başına veya önceden sunulan delillerle birlikte göz önüne alındıklarında sanığın beraatını veya daha hafif bir ceza ile mahkûm edilmesini gerektirecek nitelikte olması. (Uygulamada yargılamanın yenilenmesi başvurularında en çok yararlanılabilecek ve geniş yorumlanabilecek madde kanaatimce budur. Örneğin aynı konuda veya aynı kişiye karşı birbiri ile bağdaşmayan-çatışan iki kesinleşmiş hüküm var ise yeni olay nedenine (CMK. Mad. 311/1-e) dayanarak yargılamanın yenilenmesi istenebilir.)

6. CMK 311/1-f Mahkumiyet hükmünün AİHS ve ek protokollerine aykırı olduğunu gösterir kesinleşmiş AİHM Kararı bulunması; sadece bu hale özgü olarak AİHM kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde yargılamanın yenilenmesi istenmelidir.

7. 6216 sayılı Kanunun 50/2 maddesinden kaynaklanan yargılamanın yenilenmesi sebebi; Anayasa Mahkemesi’nin hak ihlali kararı. AYM tarafından tespit edilen ihlal bir mahkeme kararından kaynaklanmışsa, ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için ilgili mahkemenin yeniden yargılama yapması zorunludur.